Een high tea tussen alpaca’s is een bijzondere belevenis. Samen met hen uitwaaien aan zee kan je uitdagend noemen. Maar wat doen de dieren tussen de bedrijven door? Hoe gaat het eraan toe op het erf? Waarmee krijgen de begeleiders te maken? Een serie over voorvallen en vragen.

Jacoline Vlaander

Sommige diersoorten die in kuddes en roedels leven, hebben gewoonten en gebruiken als één van hen overlijdt. Paarden lopen langs hun gestorven soortgenoot, staan stil en snuffelen even. Vossen kennen een begraafritueel, waarbij ze allerlei natuurlijk materiaal over de overledene leggen. Eksters dekken hun dode maatje toe met takjes en grassprieten. Ook bij alpaca’s en lama’s herkent het team gedrag dat je alleen ziet bij het sterven: ,,Laat dus je dieren inslapen te midden van de andere dieren,” zegt Mara. ,,Geef hen tijd en ruimte. Dan kunnen ze afscheid nemen en ben je getuige van iets bijzonders.”

Half mei 2022 zien ze het voor het eerst  bij rescue alpaca’s Kiske (2006) en Willem (2006). Al jaren samen, komen die niet al te best binnen. Vooral Kiske is er slecht aan toe: ,,Op röntgenfoto’s zagen we vergroeiingen in zijn rug en nek. Beklemde zenuwen. Lopen, staan, liggen – alles deed hem pijn. Herstel was niet mogelijk. Na een paar dagen lieten we hem inslapen.” Kiske blijft een tijdje in de wei liggen. Willem staat half over hem heen. Snuffelt aan zijn maatje. Port met een poot in zijn zij. Kijkt rond, alsof hij hulp zoekt. Bijt in Kiskes oor. Strijkt met zijn kop over diens lendenen.

Afscheid

Willem is een week ontredderd: ,,Onrustig rondlopen, hummen, weinig eten. Daarna  verkoos hij  Sing, een leeftijdgenoot, tot nieuwe vriend. Ook alle reuring op het erf en de strandwandelingen boden afleiding: van hollen en zwemmen krijg je trek. We zagen hem langzaam opveren.” Twee jaar trekken ze intensief met elkaar op. Zie je Sing, dan zie je Willem. Zie je Willem, dan is Sing meestal ook in de buurt – daar zorgt Willem wel voor.

Dit voorjaar krijgt Sing een herseninfarct. Tijdens de euthanasie, op een zonnige middag in de wei, graast Willem rustig naast hem. Andere ruinen komen behoedzaam Sing besnuffelen, en lopen dan door naar de stal. Als Mara, Renate en Annika de overleden Sing richting de trailer dragen, kijkt Willem op en dribbelt gespannen achter hen aan. Ook hij gaat de klep over: ,,Misschien had ik hem mee moeten nemen naar het crematorium,” zegt Mara. ,,Zodat hij kon zien dat Sing voor altijd wegging. Nu bleef hij in verwarring achter op het erf. Nog dagen kon hij vooruit hollen tijdens het oversteken naar de andere wei, om te zien of Sing bij de kopgroep liep. Of midden op de weg stilstaan en omkijken, waar hij toch bleef.”

Opgeven

Hoeveel tijd nodig is om te begrijpen dat een maatje of jong niet meer leeft, verschilt per dier. En of ze de draad weer kunnen oppakken, ook: ,,Een fijne kudde waar ze zich veilig voelen, is belangrijk,” zegt Mara. ,,Het ritme van de dagen. Extra aandacht en veel wandelen.”  Maar niet bij iedereen komt het overlevingsinstinct dan weer op gang. Dunja, een oudere merrie,  bevalt deze zomer met hulp van de veearts van Don, die zijn stuitligging maar 12 uur overleeft: ,,We legden hem toen op een handdoek in een krat en zetten dat in de wei. Zij bleef de hele dag in de buurt; grazend, zittend, aan hem snuffelend. Er kwamen veel vliegen op af. ’s Middags roken we hem op het erf. Dus zette ik het krat in de trailer. Dunja liep mee tot het hek en keek mij na.”

De handdoek legt Mara later in de stal, op de plek waar Don is geboren. Dunja gaat ernaast liggen. Ze eet een halve week niets. Daarna maar mondjesmaat. Ze verzwakt, ondanks vitaminen en krachtvoer. Met doffe ogen sjokt ze door de dagen. Een inwendige infectie bespoedigt haar einde: ,,Ik kreeg de indruk dat ze het opgaf. Ook heel sneu voor Kwint, haar gezonde tweejarige zoon.” Sinds Dunja’s dood ligt Kwint ’s avonds op de slaapplek van zijn moeder.

Steun

Dieren zijn elkaar tot steun, ziet het team. Tijdens de laatste uren van Donna, die in december 2023 opeens zoveel onverklaarbare pijn heeft, staan ’s nachts alle merries om haar heen. Op een gegeven moment drukken ze één voor één hun neus tegen haar neus. Dan gaan ze op drie meter afstand liggen. Kort daarna sterft Donna.

Lima, een oudere merrie, verzwakt in september 2024. Ook ontwikkelt zich oedeem in haar oog. Herstel is niet meer mogelijk. Tijdens het inslapen ervaart ze veel stress. Bemoediging krijgt ze van Reza, een leeftijdgenootje, die aan haar snuffelt en zich naast haar neervlijt. Alsof zij Lima wil voordoen dat rustig liggen fijner is als het echt niet meer anders kan.

>> Bekijk hier de In Memoriam video van Kiske

Hoe wapenen we ons tegen Blauwtong?